طراحی بام سبز (Green Roof) و تفاوت آن با روف گاردن

امروزه ثابت شده است که سقف‌های سبز (بام سبز یا همان گرین روف) به کاهش اثرات آلودگی و گرمای هوا کمک می‌کنند. این لایه رویشی که روی بام خانه‌ها رشد می‌کند، گرما را از هوا خارج می‌کند و درجه حرارت سطح سقف و هوای اطراف را کاهش می‌دهد.

در این مقاله از بتیس، قصد داریم مروری کوتاه بر نقش گرین روف و روف گاردن در کاهش اثرات آلودگی و گرما داشته باشیم و سپس به سایر مزایای زیست محیطی و اجتماعی آن‌ها بپردازیم. در پایان هم، تفاوت بین روف گاردن و گرین روف را بیان خواهیم کرد.

آیا می‌دانید سان روم گاردن چیست و چه تفاوتی با روف گاردن دارد؟ کلیک کنید.

بام سبز (green roof) چیست؟

سقف سبز به لایه‌ای از گیاهان کاشته شده بر روی یک سیستم ضد آب گفته می‌شود که روی سقف‌های مسطح یا کمی شیب‌دار، نصب شده اند. بام‌های سبز به عنوان سقف‌های رویشی یا سازگار با محیط زیست هم شناخته  شده و به سه دسته گسترده، فشرده و نیمه فشرده تقسیم بندی می‌شوند.

اگرچه تعاریف دقیقی از این سه نوع وجود ندارد، اما یک سقف سبز گسترده دارای یک محیط رشد کم عمق است با بار متوسط، تنوع محدود گیاه و حداقل نیاز آبیاری. بام‌های فشرده دارای خاک بیشتر و یک محیط رشد عمیق‌تر هستند و می‌توان گونه‌های متنوع‌تری از گیاهان از جمله درختان کوچک را در آنجا کاشت. این سقف به دلیل بارهای ساختاری قابل توجه، به نگهداری منظم و آبیاری‌های مکرر نیاز دارند. سقف‌های سبز نیمه فشرده نیز، شامل ویژگی‌های هر دو نوع سقف هستند. به طور کلی، عمق مناسب گرین روف، به ساختار سقف، گیاهان انتخاب شده و میزان بارندگی سالانه بستگی دارد.

مقایسه گرین روف ‌های گسترده، فشرده و نیمه فشرده در برج های مسکونی

هر سه نوع سقف، به لایه‌های خاصی از مواد نیاز دارند که در بام‌های معمولی یافت نمی‌شوند. آناتومی اساسی سقف سبز، شامل پوشش گیاهی، محیط رشد، غشای فیلتر، لایه زهکشی، لایه ضد آب، دفع ریشه، پشتیبانی از غشای سقف برای کاشت‌های فوق، عایق حرارتی و لایه کنترل بخار است. هر یک از این لایه‌ها، عملکرد خاصی را انجام می‌دهند.

نوع خاکی که برای محیط رشد مخصوص گرین روف استفاده می‌شود، شباهتی به خاک استفاده شده برای گیاهان خانگی یا باغ‌های معمولی ندارد. زیرا این خاک‌ها سنگین هستند و پس از چند بار بارندگی، کاملا مسدود شده و باعث کاهش احتباس آب و هوا دهی ریشه گیاه خواهد شد. محیط رشد گرین روف، از سنگدانه‌های معدنی و مقدار کمی از مواد آلی تشکیل شده است. این محیط باید دارای زهکشی و هوادهی مناسب باشد تا بتواند آب را در خود نگه دارد و در عین حال، باید بسیار سبک و مقاوم در برابر تجزیه‌های فیزیکی و شیمیایی باشد.

برخی از گرین روف‌ها، در یک قسمت بزرگ و یکپارچه نصب می‌شوند؛ در حالی که در سقف‌های سبز مدولار، تخت‌های کاشت قابل حمل کوچکی هستند که برای ایجاد سقف سبز بزرگتر استفاده می‌شوند. واحدهای مدولار، اغلب سینی‌های پلاستیکی یا فلزی هستند که با خاک مناسب پر می‌شوند. می‌توان بخش‌های مدولار را از قبل در یک گلخانه کشت کرد و سپس به پشت بام انتقال داد.

همانطور که گفته شد، یکی از عواملی که این سه نوع سقف را از دیگری متمایز می‌کند، میزان کار مورد نیاز برای نگهداری از آن‌هاست. سقف‌های سبز فشرده نیاز به مراقبت بیشتری دارند. زیرا شامل جدا نگه داشتن انواع گیاهان و نگهداری و منظم از آن‌ها است. از طرف دیگر، بام‌های گسترده به نگهداری کمی نیاز دارند. گیاهان این نوع سقف‌ها بدون هیچ محدودیتی رشد می‌کنند و مانند گیاهان موجود در طبیعت، نیاز به مراقبت مکرر ندارند. تنها کاری که باید انجام داد این است که، هرساله علف‌های هرز آنها چیده شود و کود دهی سالانه صورت گیرد.

 اگر شما به عنوان یک صاحبخانه قرار است که سقف خانه خود را تبدیل به گرین روف کنید، باید بدانید که قالب‌های فشرده به شما این امکان را می‌دهند که گل‌های مورد علاقه تان را در آنجا بکارید. زیرا سقف‌های گسترده بیش از حد طبیعی رشد می‌کنند و به شما این اجازه را نمی‌دهند که از زیبایی فضای سبز خود استفاده کنید. مثلاً اینکه افراد به راحتی نمی‌توانند از بین گیاهان عبور کنند.

هر دو نوع سقف فشرده و گسترده از یک سیستم لایه بندی استفاده می‌کنند که با استفاده از خاک‌های مختلف، زهکشی‌ها و ... پایه‌ای برای گیاهان ایجاد می‌نمایند تا مواد مغذی را در خود حفظ کند. فرایند زهکشی اجازه می‌دهد که آب باران یا آب ناشی از آبیاری، هم به گیاهان برسد و هم با خیال راحت فیلتر شود. مطالعات و پیشرفت‌های اخیر، منجر به شکل‌گیری جدیدی از گرین روف شده است که با نام سقف جامع شناخته می‌شود. این قالب برای حمایت از طیف گسترده‌ای از گیاهان ساخته شده است که معمولاً در سقف‌های فشرده یافت می‌شود. این نوع گرین روف اجازه می‌دهد تا مقدار بیشتری از پوشش‌های گیاهی پشتیبانی شوند.

روف گاردن برج لاکچری دروس

مزایای گرین روف و روف گاردن در برج های مدرن و امروزی

 دلایل مختلفی برای ایجاد یک سقف سبز وجود دارد. گرین روف و روف گاردن‌ها، هم می‌توانند برای خود فرد به عنوان صاحب خانه مفید باشند و هم به درد افراد جامعه بخورند. به عنوان مثال، در محیط‌های شهری، قرار دادن یک بام سبز باعث کاهش گرمای کلی ساختمان‌ها می‌شود. این گیاهان، ضمن پراکنده کردن بسیاری از آلاینده‌های موجود در هوا، از توزیع دود و گرد و غبار نیز جلوگیری می‌کنند. بام‌های سبز می‌توانند به عنوان فضا یا منطقه‌ای تفریحی باشند که توسط افراد جامعه مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین با توجه به میزان کار و هزینه‌ای که برای ایجاد و نصب بام‌های سبز انجام می‌شود، استفاده از آن‌ها در یک محل می‌تواند منجر به ایجاد شغل و افزایش درآمد مشاغل محلی شود.

گرین روف و روف گاردن‌ها، با ایجاد یک مانع طبیعی می‌توانند میزان سرو صدایی که به خانه شما وارد می‌شود را کاهش دهند. پشت بام‌های سبز، میزان انرژی مورد نیاز شما را برای گرم کردن خانه، کم می‌کنند. در نتیجه در هزینه شما صرفه جویی خواهد شد. بام‌های سبز، همچنین به محافظت از خانه شما در برابر آتش سوزی کمک می‌کنند. علاوه بر تمام مزایای ذکر شده، با افزودن یک بام سبز به خانه خود، در کنار افزایش کارایی وسایل و زیبایی بیشتر منزل، ارزش ملک خود را نیز افزایش خواهید داد.

استانداردهای طراحی بام سبز

اگر قرار است که یک سقف و بام سبز روی پشت بام منزل خود داشته باشید، باید سه نکته اساسی را از نزدیک بررسی کنید تا مطمئن شوید که محصول شما سال‌ها بدون مشکل یا هزینه‌های تعمیر و نگهداری طولانی دوام خواهد داشت. اولین مورد وزش باد است که می‌تواند به سقف و ساختار خانه شما آسیب جدی وارد کند. طراحی گرین‌روف باید به گونه‌ای باشد که کاملاً در برابر باد و طوفان از خود مقاومت نشان دهد. یکی از بزرگ‌ترین مسائلی که صاحبان بام سبز با آن مواجه هستند، آسیب ناشی از ریشه گیاهان است که می‌تواند در سقف خانه فرو رفته و ساختار کلی را به خطر بیاندازد. بنابراین، باید مقاومت سقف در برابر پیشگیری از نفوذ ریشه به آن بررسی شود و در این مورد ایمن‌سازی کامل صورت گیرد.

در خصوص فرایند نصب گرین روف و روف گاردن نیز، باید به این موضوع توجه داشت که حتی اگر این پروژه توسط یک پیمانکار ماهر هم صورت گیرد، بسیار پیچیده و مشکل است. بنابراین اگر قصد دارید که یک سقف سبز روی پشت بام خود ایجاد کنید، بهتر است کار را به کاردان بسپارید. با این حال، در صورتی که تصمیم دارید گوشه‌ای از کارها را خودتان انجام دهید، لطفاً توجه داشته باشید که تمام این کارها را با مسئولیت خود انجام می‌دهید. زیرا ممکن است به سقف خانه خود آسیب برسانید. در هر صورت، قبل از شروع هر کاری، سعی کنید تمام مراحل را به طور کامل و با رعایت تمامی اصول و قوانین دنبال نمایید.

یکی از نکات مهمی که باید به آن توجه کنید، صاف یا کج بودن سقف خانه شماست. زیرا سقف‌های شیبدار معمولاً خطر خرابی احتمالی ناشی از آب باران را کاهش می‌دهند؛ بنابراین به لایه‌های محافظ کمتری نیاز دارند. اولین مرحله برای ساخت گرین روف یا روف گاردن روی سقف یک خانه، مشورت با یک مهندس سازه است. مهندس سازه سقف خانه شما را به طور کامل ارزیابی می‌کند و به شما می‌گوید که آیا ساختمان شما توانایی تحمل وزن یک بام سبز را دارد یا خیر. به عنوان مثال، شاید سقف شما نتواند از پس ظروف مدولار و دیگر گیاهانی که روی آن کاشته می‌شوند برآید و صدمات جبران ناپذیری را برای شما ایجاد کند.

 مهندس سازه، همچنین شما را راهنمایی خواهد کرد که آیا اجازه اضافه کردن موارد اضافی، تا جایی که سقف شما بتواند وزن آن را تحمل کند را دارید یا خیر. هنگامی که داده های لازم و تایید برای ادامه کار به شما داده شد، باید یک لایه از خاک که معمولاً برای کاشت از آن استفاده می‌شود، ریخته شود. این کار باعث می‌شود تا آب‌های اضافی باران و آب‌های ناشی از آبیاری، به سیستم‌های زهکشی هدایت شوند. بنابراین، از تجمع رطوبت اضافی جلوگیری می‌کند تا به محصولات شما آسیبی نرسد.

تفاوت بین گرین روف و روف گاردن

این دو اصطلاح اغلب به جای یکدیگر استفاده می‌شوند؛ اما تفاوت‌های چشمگیری بین آن‌ها وجود دارد. هر دوی این سازه‌ها، در بالای ساختمان‌هایی نصب می شوند که از نظر ساختاری برای چنین تاسیساتی مناسب است. هر دو از گیاه استفاده می‌کنند و به نفع محیط زیست هستند. اما تفاوت بین گرین روف و روف گاردن، دقیقاً مانند تفاوت بین یک باغ است که فقط از گیاه و چمن پوشانده شده است و یک باغ که علاوه بر گیاه و درخت، وسایل تفریحی دیگری مثل آلاچیق، باربیکیو و ... نیز دارد.

صفر تا صد تبدیل پشت بام به روف گاردن

گرین روف از چمن‌ها و خانواده‌ای از گیاهان کوتاه ساخته شده است که در برابر خشکسالی بسیار مقاوم هستند و می‌توانند جلوی گرما و وزش باد را بگیرند. گرین روف، در حالی که از غشای سقف در برابر اشعه ماورا بنفش خورشید محافظت می‌کند، از مزایای محیطی دیگری مانند مدیریت آب، مدیریت طوفان، تثبیت دمای محیط، عایق صدا و ... نیز برخوردار است. از طرف دیگر، روف گاردن مانند فضای باغ حیاط خانه شماست؛ اما در بالای سقف. تقریباً هر چیزی را که در باغ خانه خود قرار می‌دهید، می‌توانید روی پشت‌بام هم نصب کنید. در واقع، در روف گاردن‌ها علاوه بر گیاهان بزرگ و کوچک، می‌توان کباب پز، آلاچیق، مبلمان، نورپردازی، انواع سنگ و چوب‌های تزیینی، آبگرم، سیستم‌های صوتی و غیره را نیز به کار برد.

در این مقاله از گروه ساختمانی بتیس، به معرفی گرین روف و تفاوت آن با روف گاردن پرداختیم. امروزه فناوری ساخت گرین روف و روف گاردن بسیار پیشرفت کرده است. لایه‌های استفاده شده برای ایجاد این سقف‌ها، شامل خاک و صفحات زهکشی است. در هر صورت، دانشمندان و مهندسان هنوز هم در حال تحقیق بر روی بهترین روش‌ها برای اجرای بام‌های سبز روی سقف خانه‌ها هستند. اگرچه نصب سقف‌های سبز، معمولاً هزینه‌های بالاتری نسبت به سقف‌های معمولی دارد، اما مزایای اقتصادی زیادی که در این مقاله به آن‌ها اشاره شد، می‌تواند این مسئله را جبران نماید.